Srećan rođendan, Deže Kostolanji!
Povodom 183. godine od rođenja Kostolanji Dežea, jednog od najpoznatijih književnika, novinara i publiciste u istoriji Subotice i 100. godina od objavljivanja njegovog romana “Ševa”, u okviru “Večeri zavičajne istorije” u Gradskoj biblioteci održana je manifestacija “Sećanje na Kostolanjija”. Deže Kostolanji rođen je 29. marta 1885. godine i imao je nemerljiv značaj za subotičku istoriju. Oprobao se u gotovo svim književnim rodovima, od poezije preko esejistike, do pozorišnih komada.
Gradeći sopstveni stil, koristio je francuski simbolizam, impresionizam, ekspresionizam, psihološki realizam, a smatra se i začetnikom futurizma u svojoj sredini. Još za života je preveden na sve evropske jezike.
“Njegov roman vezuje se upravo za zgradu u kojoj se sada nalazi Gradska biblioteka, a to je zgrada nekadašnje Nacionalne kasine, u kojoj se odigrava jedan čuveni deo romana, kada glavni junak dolazi u Kasinu i napija se, što u stvari predstavlja glavni događaj ovog dela koji opisuje prilike iz 1899. godine u Subotici, gde se pojavljuju svi likovi, a izložba je isto tako povezana sa tom temom. Inače, ovaj roman je prvi put u nastavcima objavljen u časopisu “Njugat” pre jednog veka, pored toga obeležavamo 70 godina od useljenja biblioteke u današnju zgradu i mislim da smo lepo povezali sve niti i došli do ovog programa koji smo posvetili ovom velikom piscu, gde imamo priliku da obiđemo sve delove Subotice koji se spominju u romanu”, kaže jedna od autorki izložbe Iren Bognar, viša diplomirana bibliotekarka.
Pored izložbe održan je i Okrugli sto o tome da li su realnost i fikcija identične, kada je reč o Subotici koja je predstavljena u Kostolanjijevom romanu, na kojem su učestvovali dr Katalin Bučič iz Budimpešte, pisac Ildiko Lovaš i novinarka Katalin Mihalji, a održana je i multimedijalna prezentacija vezana za roman “Ševa”. “Ovaj roman objavljen je na tri prevoda na srpskom, jedan od njih je “Život u kavezu”, a dva prevoda su pod nazivom “Ševa”, od kojih je jedan objavljen i na hrvatskom jeziku u Zagrebu. Pored Kostolanjijevih dela, u okviru izložbe smo pripremili i bibliografiju koja se tiče glavnih likova njegovog romana, kao što su Vince Zomborčević, Ištvan Ivanji, dr Brener Jožef koji je vodio nekadašnju biblioteku u okviru Nacionalne kasine, a koju je opisao Blaško Vojnić Hajduk, tako da se uvek negde nadovezujemo na tu temu. Ono što je interesantno je da je glavni lik u romanu, devojku koja je ostala neudata, Deže Kostolanji formirao na osnovu njegove sestre, a u okviru izložbe izložena su i njihova dopisivanja pismima. Ona je bila voljena među sugrađanima, a u tadašnjem Nepkeru vodila je dramske i recitatorske sekcije, dakle bila je zaista srdačna, druželjubiva, a takođe pokušali smo da predstavimo i porodicu Kostolanji, kao i glavne motive Subotice kroz razglednice iz tadašnjeg vremena”, dodala je Iren Bognar.
U Subotici, ime Kostolanji Dežea nose pozorište alternativnog pristupa i gimnazija za talentovane učenike, a u parku u ulici Šandora Petefija nalazi se spomen-obeležje koje je podignuto 2014. godine sa skulpturom čiji je autor Tibor Sarapka i bistom autora Almaši Gabora, koja je postavljena 1985. godine.
