Značaj ŽSI i Ženskih studija u Subotici
Udruženje „Ženske studije i istraživanja” Novi Sad (ŽSI), od 1997. godine do danas, predstavlja interdisciplinarni visokoškolski obrazovni program, alternativni akademskom programu u Srbiji, koji objedinjuje nastavu, istraživanje, izdavaštvo i dokumentaciju o ženama u jedinstveni program za žene (i muškarce), sa ciljem poboljšanja položaja žena iz različitih nacionalnih zajednica, pre svega u Vojvodini, sa posebnim akcentom na grupe sa manje društvene moći. ŽSI koordinira i rukovodi profesorka emerita Svenka Savić.
“U ŽSI danas postoje četiri osnovna programa: naučnoistraživački, obrazovni, izdavački i dokumentacioni. Ono što ovaj program razlikuje od ostalih ženskih studija u zemlji jeste intenzivan istraživački rad na dugoročnim projektima, po kojima je Udruženje prepoznato kao specifično u širem doprinosu društvu, među kojima su Životne priče žena iz nacionalnih zajednica u Vojvodini, Rod i jezik, Feministička teologija i Romologija. Projekat Znamenite žene Novog Sada postao je inspiracija mnogim udruženjima i aktivistima, koji su organizovali posebne aktivnosti u raznim gradovima Pokrajine, a jedan od gradova je i grad Subotica. Istraživački rezultati su sakupljani i predstavljani javnosti u obliku knjiga, ukupno trideset i četiri knjige za vremenski period od 1997. do 2022. godine, što ujedno predstavlja dvadeset i pet godina studioznog rada”, kaže dr Margareta Bašaragin dodajući da se tokom tri decenije postojanja ovog visokoškolskog programa, Ženske studije u regionu, danas u praksi realizuju kao mreža obrazovnih programa u nekoliko gradova bivše Jugoslavije i Republike Srbije, koju su aktivno gradile predavačice zajedno sa polaznicama u Beogradu, Zagrebu, Ljubljani, Novom Sadu, Subotici. Februara 2020. godine, ŽSI osniva Podružnicu u Subotici, kao oblik saradnje na alternativnom visokoškolskom obrazovnom i istraživačkom programu o ženama i za žene, kojom rukovodi dr Margareta Bašaragin.
“Veoma je važno napomenuti da je u Subotici, od 1997. do 2004. godine, delovalo udruženje građana „Ženske studije i stvaralaštvo“, u okviru kojeg su ostvarene značajne akcije sa ciljem da se promovišu ženska ljudska prava, unapređuje obrazovanje i stručno usavršavanje žena, doprinosi poboljšanju njihovog društvenog, ekonomskog i socijalnog položaja i afirmiše stvaralaštvo žena. Međutim, tokom petnaest godina, od 2005. do 2020. godine, takva vrsta aktivnosti u Subotici izostaje”, ističe dr Bašaragin.
Margareta Bašaragin koordinira Podružnicom i ostvaruje različit inventar aktivnosti, a do danas je realizovala tri istraživačka projekta koja su javnosti predstavljena štampanim publikacijama čije su teme vezane za lokalnu problematiku grada Subotice, među kojima su „Znamenite Jevrejke Subotice” (2020), finansijska podrška: Grad Subotica, Republika Srbija, „Znamenite Jevrejke Subotice – životna priča Sonje Liht” (2021), finansijska podrška: Savez jevrejskih opština Srbije, Beograd, Republika Srbija, „Antifašistkinje Subotice: skojevke, partizanke, afežeovke” (2021), finansijska podrška: Rekonstrukcija Ženski fond, Beograd. Teorijski okviri istraživanja i projekata vezani su za svetske tokove ženskih i rodnih studija, na kojima je Margareta Bašaragin uspešno doktorirala.
Dr Bašaragin naglašava da je tokom letnjeg semestra školske 2021./22. godine, Podružnica obnovila obrazovni program Ženskih studija u Subotici kroz projekat „Ženske studije posle 25 godina“ (maj-juli 2022, finansijska podrška RFŽ, Beograd, Srbija), a razlog za pokretanja alternativnog visokoškolskog obrazovnog programa jeste da u Subotici, multikulturnom i višekonfesionalnom gradu, danas nema jasnog angažovanja po pitanjima proučavanja i istraživanja društvenog statusa i doprinosa žena u umetnosti, kulturi, istoriji, filozofiji, teologiji i drugim naukama; artikulisanju interesa, stavova i specifičnosti žena; proučavanju međureligijskog i međukulturnih pitanja, i da izostaje ukupna, inače bogata, antifašistička i mirovna aktivnost žena pre, tokom i nakon II svetskog rata.
Prvi ciklus Ženskih studija „Ženske studije posle 25 godina“ obuhvatao je četiri tematske oblasti: Rodna ravnopravnost, Žene u umetnosti, Žene u nauci, Mirovno delovanje žena, u okviru kojih se nalaze pojedinačna predavanja različitih naučnica. Ukupno je bilo dvanaest predavačica, uglavnom iz Subotice među kojima su dr Margareta Bašaragin, dr Mirjana Dokmanović, dr Jasminka Dulić, prof. emeritus Katalin Kaič, prof. dr Maja Korać, dr Sanja Kojić Mladenov, msr Nela Tonković, msr Jasna Jovićević, dr Dragana Pejović, dr Sara Savić, prof. emerita Svenka Savić, Staša Zajović. Od ukupno dvadeset i dve upisane polaznice njih trinaest, steklo je sertifikat, te se polako, ali uspešno stvara mreža saradnica aktivistkinja i volonterki koje su zainteresovane za projektno-istraživačke, edukativne, publicističke i dokumentacione aktivnosti vezane za širok spektar tema ženskih studija.
“Ove jeseni upisala se druga generacija polaznica na alternativni visokoškolski obrazovni program „Ženske studije u Subotici“, koji obuhvata četiri tematske oblasti: Žene u umetnosti, Znamenite žene, Mirovno delovanje žena, Rodna ravnopravnost: jezik, obrazovanje, nauka, a podrazumeva ukupno trideset i dva časa nastave, koje se održavaju subotom, od 15. oktobra do 17. decembra, od 10 i 30 do 13 časova, u prostoru Savremene galerije Subotica i/ili onlajn, a dobijanje sertifikata podrazumeva pisanje završnog rada uz pomoć mentorke. Nastava obuhvata sticanje teorijskog i metodološkog znanja iz ženskih i rodnih studija, povezano sa lokalnim aktivnostima i istraživanjima, fokus je na doprinosima žena kulturnom, umetničkom, naučnom, političkom i društvenom životu grada Subotice, koju izvode četrnaest predavačica iz Subotice i Novog Sada, a pohađanje nastave je besplatno”, navodi dr Margareta Bašaragin dodajući da su sva predavanja otvorena za javnost i da ih redovno najavljuju na sajtu ŽSI, društvenim mrežama i lokalnim medijima. Osim istraživačko-izdavačke i obrazovne delatnosti rad Podružnice je uvek aktivistički i podrazumeva obeležavanje značajnih datuma iz istorije žena, kao što je polaganje venaca na Žutu kuću, 8.marta, održavanje predavanja u vezi sa znamenitim ženama (Roza Luksemburg), zagovaranje za upotrebu rodno osetljivog jezika, promocije knjiga i sl.u Subotici.
Dr Margareta Bašaragin, osnovne i masterske studije završila je na Odseku za nemački jezik i književnost Filozofskog fakulteta Univerziteta u Novom sadu. Doktorirala je 2017. godine na Centru za rodne studije Asocijacije centara za interdisciplinarne i multidisciplinarne studije i istraživanja (ACIMSI) UNS. Dobitnica je nagrade „Anđelka Milić’’, za 2022. godinu, Sekcije za feministička istraživanja i kritičke studije maskuliniteta (SeFem).
