Obeležen Nacionalni dan protiv raka dojke (20. mart)

U Srbiji i Subotici ove godine po dvanaesti put obeležen je 20. mart kao Nacionalni dan borbe protiv raka dojke. Za obeležavanje je izabran prvi dan proleća što simbolizuje buđenje prirode i stvaranje novog života, a cilj obeležavanja je ukazivanje na mogućnostima prevencije raka dojke, značaj ranog otkrivanja i blagovremenog lečenja savremenom terapijom.

Karcinom dojke je najčešći maligni tumor kod žena a njega karakteriše velika učestalost a u našoj zemlji i velika smrtnost. prognoza ishoda bolesti zavisi od dva faktora a to su stadijum bolesti u kom se pacijentkinja javi i agresovnost tumora, rekla je Dragica Štrbac Čizmarević, načelnik odeljenja onkologije u subotičkoj bolnici i istakla važnost preventivnih pregleda.

Kod mladih žena se radi ultrazvuk ili magnet dojki a kod žena starijih od 50 godina i kod onih sa rizičnim faktorom radi se mamografija što je standard ili zlatna terapija za izlečenje. Lečenje se bazira na hirurškoj intervenciji ili eventualno radio terapiji ali je ključ izlečenja rano otkrivanje.

U Severnobačkom okrugu je iste godine od raka ukupno obolelo 645 žena, a od raka dojke 163 žene (25%). U istoj godini je od raka umrlo 277 žena, a njih 42 od raka dojke (15%). U subotičkoj bolnici je u toku 2023. godine ukupno lečeno 108 žena zbog raka dojke, a svaka peta je mlađa od 50 godina. Najviše obolelih žena je u starosnoj grupi od 60 do 69 godina, svaka četvrta žena.

Još uvek kod nas jedna trećina žena se javlja u ranom stadijumu a dve trećine u kasnom kada nije moguće operativno lečenje nego se pre operacije mora primeniti hemioterapija odnosno biološka terapija a tek onda je moguće operativno lečenje a potom i zaštitna terapija, rekla je dr Štrbac dodajući da se granica pojave karcinoma snižava prema mlađim kategorijama što je pražavajuće.

Možemo da pretpostavmo da je uzrok tome gojaznost, fizička aktivnost, ishrana a kod mlađih osoba tumori su često i agresivniji.

Brojni su faktori rizika koji doprinose razvoju raka dojke. Na neke od njih ne možemo da utičemo, kao što su nasledna predispozicija, ženski pol i starenje. Ipak 30% slučajeva raka dojke je posledica faktora rizika na koje možemo uticati. Izborom zdravih ponašanja smanjujemo rizik od raka dojke. Važno je da potomstvo ostvarimo pre 30. godine i da dojimo svoje bebe. Prestanite pušiti i zalažite se da radite i živite u sredini bez duvanskog dima i aerosola novih duvanskih/nikotinskih proizvoda. Ostanite fizički aktivni, preporučujemo šetenju svaki dan ili nešto drugo po vašem izboru. Umereno pijte alkohol, 1-2 pića u jednoj prilici ali ne svaki dan. Izaberite pravilnu ishranu i održavajte normalnu uhranjenost tokom celog životnog ciklusa. Srbija je sa stopom obolevanja od 64/100.000 žena u 2021. godini slična zemljama u okruženju. U razvijenoj Evropi stope su 90 i veće na 100.000 žena. Iste godine u Severnobačkom okrugu stopa je iznosila 89,8/100.000 žena. Stopa umrlih žena u našoj zemlji je među najvišima u Evropi i u 2021. godini je iznosila 20,6/100.000 dok je u razvijenoj Evropi 14,8 na 100.000. U Sevrenobačkom okrugu stopa je niža i iznosi 19,3 na 100.000 žena. Razlog visokih stopa smrtnosti je u dijagnostikovanju raka dojke u uznapredovaloj fazi. U Srbiji se samo kod 30% žena rak dojke otkrije dok je manji od 2cm. Uspešnost lečenja zavisi od proširenosti bolesti u trenutku postavljanja dijagnoze.

 Od 80-tih godina prošlog veka je došlo do smanjenja smrtnosti od karcinoma dojke za 40% u razvijenim zemljama sveta gde stope petogodišnjeg preživljavanja sada iznose preko 90%. Te stope su u Indiji 66%, a u Južnoj Africi 40%. Da bi se smanjile nejednakosti u zdravlju važno je dijagnozu postaviti u ranoj fazi bolesti. Do dijagnoze doći za 60 dana kada se žena prvi put javi i obezbediti savremenu terapiju svima i svugde.

Neka vaša ishrana svakog dana sadrži bar 5 porcija povrća i voća (ili najmanje 400g). Oni su najbolji borci u borbi protiv raka jer sadrže obilje antioksidansa i fitohemikalija. Prednost dajte ribi i posnim mesima, žitaricama od celog zrna i mlečnim proizvodima sa manjim sadržajem mlečne masti. Za pripremu hrane koristite kuvanje, barenje ili dinstanje. Pazite na skrivene masnoće i čitajte etikete na proizvodima koje kupujete.

Mere prevencije su najbolji način borbe protiv malignih bolesti. Ono što svaki pojedinac može da uradi je da napravi pozitivan izbor i zdravlje posmatra kao najveću vrednost koju poseduje. Redovne kontrole zdravlja su od životnog značaja jer vam pružaju šansu da na vreme i u ranoj fazi otkrijete eventualnu bolest, onda kada se još osećate potpuno zdravo i nemate nikakvih tegoba.

Skrining program počeo je da se sprovodi 2013. godine sa pauzama tokom trajanja kovid epidemije a u najskorije vreme biće nastavljen. Pozivaće se žene od 50 do 69 godina,  rekla je Sabo Irena, radiolog u subotičkoj bolnici i istakla da je subotička bolnica prošle godine dobila  novi mamograf, moderan i tehnički dobar aparat sa mogućnostima dobijanja slojevitog snimka dojke što je značajno kod prepoznavanja najmanjih promena na dojkama.