Tradicija tehničkog obrazovanja u Subotici duga 77 godina

Tri subotičke obrazovne ustanove, srednja Hemijsko – tehnološka, Politehnička i Tehnička škola “Ivan Sarić”, proistekle su iz Tehničke škole, koja je osnovana posle Drugog svetskog rata. Prve škole za obrazovanje u Subotici nastale su u 18. veku, kada je Marija Terezija, izdala prvi “Racio Educationis” – Zakon o obrazovanju, kojim je uvedeno obavezno školovanje za decu od 7 do 10 godina. Druga polovina ovog veka donosi osnivanje stručnih škola.

U aprilu 1945. godine, na inicijativu grupe inženjera i tehničara, oformljena je prva Tehnička škola u našem gradu, a nekoliko meseci kasnije, 8. juna, njeno osnivanje ozvaničeno je odlukom Narodne skupštine APV. Određena je i lokacija školske zgrade, u tadašnjoj Vilsonovoj 38 – danas ulica Maksima Gorkog, a doneta je i odluka da školovanje prve generacije traje dve godine. Nastavu su izvodili članovi Sekcije inženjera i tehničara nakon svog radnog vremena, bez honorara. 4. novembra iste godine u 15 sati, počela je nastava za 256 učenika na građevinskom, geodetskom, mašinskom i elektrotehničkom odseku. Formirana su četiri razreda, na srpsko-hrvatskom i tri na mađarskom nastavnom jeziku. Međutim, usled nedostatka nastavnog kadra, nekoliko najboljih tehničara iz prve generacije maturanata, našlo se u ulozi nastavnika i predavača. Svoje stečeno znanje prenosili su đacima sa druge strane katedre.

U zgradi današnje Hemijsko – tehnološke škole, do 1952. godine nalazila se Građevinsko-tehnička srednja škola koja dobija ime Tehnička srednja škola za građevinarstvo, arhitekturu i hemiju. Trinaest godina kasnije, formiraju se Građevinsko-tehnološki školski centar sa arhitektonskim, građevinskim i hemijsko-tehnološkim odsekom i škola za građevinske radnike, čijim objedinjavanjem 1972. godine nastaje Građevinsko-tehnološki školski centar “Lazar Nešić”. Sprovođenjem novog Zakona o srednjim školama 1975. godine, u prve razrede se upisuju učenici zajedničkog srednjeg vaspitanja, a dve godine kasnije, zgrada u potpunosti pripada novoformiranoj školi za zajedničko srednje vaspitanje i obrazovanje „Moša Pijade“, OOUR Zajednička srednja škola „Jedinstvo“, koja deluje kao dve celine, za područija hemijsko-tehnološke i građevinske i drvoprerađivačke struke.

Hemijsko – tehnološka srednja škola danas važi za jednu od najuređenijih i najuspešnijih u obrazovnom sistemu Republike Srbije. Za svoj rad nagrađena je Svetosavskom nagradom i izuzetnom velikim priznanjem Evropske komisije za razvoj preduzetničkih kompetencija kod učenika.

“Redovno osvajamo medalje na republičkim i međunarodnim takmičenjima, a nekoliko godina u nazad smo najbolja stručna škola na području rada hemija, nemetali i grafičarstvo. Naši fudbaleri, republički prvaci, predstavljali su svoju školu i Republiku Srbiju na Svetskom prvenstvu u fudbalu. Lideri smo u afirmaciji preduzetništva i prva smo škola koja je po donošenju Zakona o dualnom obrazovanju sklopila ugovore sa poslodavcima iz Subotice”, ističe direktor Nikola Matković i dodaje da škola ima višedecenijsku saradnju sa lokalnom privredom, i kao takva se sa pravom može nazvati generatorom lokalnog ekonomskog razvoja. Škola konstantno osavremenjuje i unapređuje svoj rad, pa su tako poslednjih godina uvedeni i novi obrazovni profili izuzetno značajni za lokalnu zajednicu, kao što su veterinarski tehničar, poslastičar i tehničar za operativnu forenziku.

Jednoj od Osnovnih organizacija udruženog rada pripadala je i današnja Politehnička škola, koja 1981. godine dobija naziv “Obrazovno-vaspitna organizacija srednjeg stupnja građevinske i drvoprerađivačke struke “18. Novembar”. Nakon reorganizacije srednjeg obrazovanja i vaspitanja i intergracije prve i druge faze srednjeg obrazovanja u jedinstvenu školu GSŠ „18. novembar“, nalazi se u ulici Petefi Šandora br. 1, u zgradi današnje gimnazije “Svetozar Marković”. 1985. počinje školovanje i u grafičkoj struci, te dobija današnju obrazovnu strukturu. 1992. godine, škola se seli u ulicu Maksima Gorkog br. 38, a od 2002. godine škola menja naziv u “Politehnička škola”. Tokom 60 godina postojanja, školovanje je uspešno završilo više od 8.000 učenika građevinske, 2.000 drvoprerađivačke i isto toliko učenika grafičke struke. Škola danas obrazuje učenike na područijima rada; građevinarstvo i geodezija, šumarstvo i obrada drveta, hemija, nemetali i grafičarstvo i kultura, umetnost i javno informisanje.

“Školske 2016/17. godine uveden je novi obrazovni profil, Operater za izradu nameštaja po dualnom modelu obrazovanja, a nešto kasnije za njim i smer Tehničar za digitalnu grafiku i internet oblikovanje. Od školske 2019/20. godine uveden je novi obrazovni profil Operater osnovnih građevinskih radova. Od školske 2019/20. nastava u školi se za teorijske predmete i vežbe u grupama odvija jednosmenski”, ističe direktor Politehničke škole Iso Planić i dodaje da brojni projekti podržavaju razne aktivnosti nastavnika i učenika, od učeničke zadruge i negovanja preduzetničkog duha, preko nastave u prirodi. “Veoma je važno reći da u školi radi veliki broj nastavnika, koji su raspoređeni u preko 30 timova koji zajedno rade na svakom segmentu razvoja ustanove. Posebna pažnja pridaje se kvalitetno provedenom slobodnom vremenu mladih. Okolnosti su ubrzale razvoj digitalnih kompetencija nastavnika i učenika, te je svaki prostor opremljen računarom, projektorom ili televizijskim aparatom, kao i internetom, kako bi se nastava odvijala nesmetano u sva tri modela: onlajn, uživo i kombinovano. Trudimo se da održimo korak u inovacijama u obrazovanju, ali i da osluškujemo svet mladih prateći njihova interesovanja. Nadamo se da u tome i uspevamo”, kaže Iso Planić.

Na osnovu odluke Narodnog odbora Subotice, 28. septembra 1961. godine, osnovana je nova Tehnička škola sa mašinskim i elektrotehničkim smerom, koja se jedno vreme nalazila na dve lokacije; u nekadašnjoj Vilsonovoj 53 – danas Maksima Gorkog i ulici Matije Gupca 8-10, poznatoj i kao Mali MESŠC. Danas, ona nosi ime Subotičanina i pionira u jugoslovenskom vazduhoplovstvu, Ivana Sarića i do sada ju je završilo oko 30.000 učenika. Tehnička škola ima regionalni značaj u obrazovanju učenika na tri područja rada; mašinstvo i obrada metala, elektrotehnika i saobraćaj. Škola sprovodi i dualno obrazovanje, koje učenicima omogućava da znanje stiču kako u samoj obrazovnoj ustanovi, tako i u nekoj od kompanija, što pruža priliku za zaposlenje, a formiran je i Tim za karijerno vođenje i savetovanje koji podrazumeva niz usluga i aktivnosti koje imaju za cilj pružanje podrške učenicima u procesu donošenja odluka koje se tiču obrazovanja, zanimanja i upravljanja svojom karijerom. Iako važi za školu koju pretežno upisuju osobe muškog pola, zbog karakteristika obrazovnih profila, sve veći broj devojaka se odlučuje da je pohađa, a one najčešće upisuju smerove Tehničar drumskog saobraćaja, Elektrotehničar računara i Elektrotehničar informacionih tehnologija.

“Primer učenice koja je stekla diplomu bravara – zavarivača, govori nam da je podela na “muške i ženske” poslove prevaziđena. Mi želimo da budemo dobro opremljena, otvorena i bezbedna škola uklopljena u evropske standarde, sa kojom su zadovoljni učenici, roditelji, društvena zajednica i zaposleni”, ističe direktor Željko Rajčić. Tokom sledeće godine u planu je izgradnja Trening centra koji će obuhvatati 3.000 m2, a cilj na kojem škola intenzivno radi je dobijanje statusa javno priznatog organizatora aktivnosti, čime bi mogla vršiti obuke za zaposlena i nezaposlena lica i pomoći kompanijama da dobiju kvalifikovanu radnu snagu. Polaznici bi ovim obukama dobijali sertifkat, koji bi bio priznat na celoj teritoriji Republike Srbije.